🎓 Başarılı ama Güvensiz: Neler Oluyor?
Bazı çocuklar yüksek akademik başarılar elde etse de, içten içe “Bu başarıyı hak etmedim” duygusuyla mücadele eder. Üstelik çevre tarafından “üstün zekalı” ya da “çok başarılı” olarak etiketlenmiş bu çocuklar, aslında sahtekârlık sendromu adı verilen psikolojik bir durum yaşıyor olabilir.
❓ Sahtekârlık Sendromu Nedir?
Sahtekârlık sendromu (İng. Impostor Syndrome), bireyin kendi başarılarını şansa, dış faktörlere ya da başkalarının yardımlarına bağlayarak, başarısının kendi yeteneklerinden kaynaklanmadığına inanmasıdır. Bu kişiler, bir gün “gerçek yetersizliklerinin” ortaya çıkacağından korkarlar.
🚸 Üstün Zekalı Çocuklarda Neden Görülür?
Erken dönemde zorlanmadan başarıya ulaşmak, zorlandıklarında “artık yeterince zeki değilim” inancına yol açabilir.
Mükemmeliyetçilik duygusu, küçük hataları bile büyük bir yetersizlik gibi hissettirebilir.
Asenkron gelişim sonucu duygusal ve sosyal olarak zorlanan çocuk, kendini akranlarından farklı hissedip içe çekilebilir.
Toplumun yüksek beklentileri, çocuğun kendi iç gerçekliğiyle çatışma yaratır.
🧠 Çocuk Nasıl Hisseder?
“Bu notu şans eseri aldım.”
“Övülmemi hak etmiyorum.”
“Bir gün herkes yetersiz olduğumu anlayacak.”
“Gerçekten zeki değilim, sadece iyi rol yapıyorum.”
🎯 Uzun Vadede Ne Gibi Etkileri Olabilir?
✔️ Düşük öz güven
✔️Başarıdan kaçınma
✔️Kaygı ve depresyon
✔️Potansiyelini gerçekleştirememe
👨👩👧👦 Aileler Ne Yapabilir?
✔️ Başarı değil, çabanın takdir edilmesi
✔️ Hataların doğal olduğu mesajının verilmesi
✔️ Duygularını konuşmasına fırsat tanımak
✔️ “Gerçek başarının tanımı nedir?” sorusunu birlikte sorgulamak
✔️ Gerekirse bir uzmandan psikolojik destek almak
🔍 Ne Zaman Destek Alınmalı?
Çocuğun başarılarını küçümsediğini sıkça fark ediyorsanız.
Başarısızlıktan yoğun şekilde korkuyorsa.
Sosyal geri çekilme, kaygı ya da mutsuzluk hissediliyorsa
Bir çocuk ve ergen ruh sağlığı uzmanına başvurmak faydalı olacaktır.
💬 Unutmayın: Zekâ, çocuğun gelişimindeki sadece bir parça. Sahtekârlık sendromu gibi içsel süreçler, dışarıdan görünmese bile çocuğun ruh sağlığı üzerinde derin etkilere yol açabilir. Farkındalık, en değerli adımdır.
